Perfectionisten leggen de lat continue hoog en willen maximaal presteren. Fouten maken vinden ze verschrikkelijk. Je ziet ze het werk van hun collega’s gerust overdoen.
Bij perfectionisten ligt de focus op wat niet goed gaat of wat beter moet. Tevreden over zichzelf zijn ze zelden. Als perfectionisten succes hebben, kunnen ze daarvan niet echt (of heel kort) genieten.
Ik zie perfectionisme vaak hand in hand gaan met het bedriegerssyndroom. Hoog opgeleide professionals die bang dat hun collega’s ze ontmaskeren omdat ze twijfelen aan hun eigen kwaliteiten en zichzelf niet goed genoeg vinden voor hun functie.
Is dit voor jou herkenbaar?
Lees waar het vandaan komt en krijg 5 tips om hiermee om te gaan.
Perfectionisme werkt een burn-out in de hand
Coosje staat bij mij voor de deur met burn-out klachten. Ze is constant moe en kan niet meer. Vier dagen in de week werkt zij als serveerster in een restaurant. Daarnaast is ze HBO-student. Haar tentamenperiode is net afgelopen. Genoeg tijd om niets te doen, toch voelt ze zich uitgeput.
“Maandenlang dook ik in de boeken. Mijn sociale leven is zo goed als verdwenen. Ik ging vaak ’s nachts nog door. Nu sta ik voor bijna alle vakken een negen. Toch ben ik niet trots. Die zevens vind ik maar niets. Ik had beter mijn best moeten doen.”
Coosje vertelt ook dat de prestaties van anderen haar een slecht gevoel geven.
“Die hoge cijfers geven me heus wel een kick, maar dat gevoel vervaagt al snel. Als ik hoor dat anderen al aan het leren zijn, voel ik extra druk om ook aan het werk te gaan. Een van mijn klasgenoten begint pas twee weken van tevoren. Ze doet er veel minder voor, maar staat er net zo goed voor als ik. Met minder moeite gaat het haar veel makkelijker af.”
Dan is Coosje plots stil. Ze zit met gekruiste armen ineengedoken op mijn bank. Haar ogen zijn betraand. Haar handen knijpend in de kop thee die ze vast heeft.
“De enige reden dat ik hier nog zit, is omdat ik er zoveel voor doe. Ik hoor hier niet thuis. Wat het nog erger maakt is dat leraren me overladen met complimentjes. Ze noemen me een voorbeeld voor anderen. Wat als zij zien dat ik niet zo slim ben als ik me voordoe? Ik hou iedereen voor de gek. Al die complimenten verdien ik niet. Wacht maar tot ze weten hoeveel moeite ik doe. Dan praten ze wel anders.”
Terwijl Coosje haar verhaal vertelt, denk ik aan het imposter syndroom.
Een kwart van ons heeft het gevoel de boel te bedriegen
Uit onderzoek van Psychologie Magazine onder 1500 lezers en volgers blijkt dat 24% vaak last heeft van het gevoel de boel te bedriegen. Hoe hoger opgeleid, hoe sterker de imposter-gevoelens. Intelligente mensen die van nature een laag zelfvertrouwen hebben, vaak twijfelen aan zichzelf en onverzadigbaar perfectionistisch zijn lopen een hoger risico.
Wat zijn de kenmerken van het imposter syndroom?
- Je vindt dat je prestaties weinig te maken hebben met je eigen capaciteiten, maar dat deze door toeval, geluk en externe omstandigheden komen
- Je schat je eigen prestaties niet op waarde en denkt dat iedereen kan wat jij doet
- Je bagatelliseert je eigen overwinningen
- Je bent bang dat je niet aan de verwachtingen van je manager (of collega’s & klanten) voldoet
- Je bent vaak bang dat je wordt ontslagen terwijl je beoordelingen positief zijn
- Daardoor ga jij harder en harder werken
En waaraan herken je ongezond perfectionisme?
Je piekert veel omdat je extreem bang bent om:
- fouten te maken
- te mislukken kritiek te krijgen
- je collega’s teleur te stellen
Hoe ontstaat het imposter syndroom?
Hoe je vandaag de dag reageert of bent, is meestal geworteld in je jeugd. Als ik Coosje vraag hoe ze in haar ouderlijk gezin met prestaties omgingen, is ze daar heel duidelijk in.
“Dat ik hoge cijfers moest halen, was voor mijn ouders heel belangrijk. Mijn ouders waren heel lovend over mijn schoolresultaten, maar als ik een zesje haalde kreeg ik de wind van voren. Mijn vader heeft een eigen bedrijf en werkt nog steeds 80 uur in de week. Dat is bij ons normaal. In zijn vrije tijd traint hij voor de marathon.”
Als jij je herkent in het imposter syndroom, maar niet in de oorzaken die Coosje noemt, ga dan eens voor jezelf na waar het bij jou wel aan kan liggen. Dat inzicht helpt om het anders aan te gaan pakken. Sowieso ben ik er benieuwd naar. Ik kon geen wetenschappelijk onderzoek over dit thema vinden.
Coosje realiseerde zich tijdens de coaching dat ze zich niet meer wil laten leiden door haar prestatiedrang. Ze vraagt mij hoe ze relaxter in het leven kan staan en hoe ze dat chronische ontevreden gevoel stopt. Ze wil af van de korte high en ze wil niet meer worden beïnvloed door de prestaties van anderen.
Dus wat kun je eraan doen?
1. Schrijf op waar je trots op bent
Bewaar e-mails waarin je complimenten krijgt. Leer complimenten te accepteren en wuif ze niet zomaar weg. Zeg gewoon dank je wel. Voel je dankbaar voor de dingen die jij goed doet. Jouw resultaten mogen er zijn. Noteer alles ! Schrijf al die positieve dingen op in een boekje. Pak het erbij als je je weer eens een keer een oplichter voelt.
2. Stop met jezelf vergelijken
Als je jezelf steeds met anderen vergelijkt, kweek je ontevredenheid. Meet jezelf niet aan de prestaties van anderen. Op social media zie je vaak alleen de mooie kanten. Dit is niet de realiteit. Het is sowieso niet realistisch als je jezelf vergelijkt met wat mensen zeggen. Dat is niet altijd waar, maar het beeld dat zij willen dat je ziet.
3. Erken waar je bang voor bent
Vraag jezelf af: waarvoor ben ik nu precies bang? Schrijf dit op en pluis deze gedachte uit. Wees ook echt kritisch. Is datgene waar ik bang voor ben ook echt realistisch? En kloppen mijn doemscenario’s wel? Vaak kom je al snel tot de conclusie dat jouw angsten minder erg zijn dan dat ze lijken.
4. Vraag eens hoe een ander erover denkt
Leg je onzekerheden en gedachtes voor aan een collega of geliefde. Die geeft je vast een nieuwe kijk. Misschien klopt je (zelf)beeld niet. Het helpt om uit te zoomen. Doordat je te lang over situaties of jezelf nadenkt, vervorm JIJ dingen in je hoofd. De bril die eerst doorzichtig was, is rood geworden. Laat je helpen die bril af te zetten of weer helder te maken.
5. Luister naar je lichaam
Ben je constant moe en krijg je niet genoeg slaap? Dat is een teken van burn-out. Het is simpel, je werkt gewoonweg te hard. Je hoeft niet altijd de laatste te zijn die weggaat van werk. Of degene te zijn die weer de call-out op zich neemt. Even relaxen is net zo belangrijk als presteren. DUS doe eens een stapje terug. En gun jezelf ook echt die rust.
Maak vooral tijd vrij voor jezelf!
Wil je hulp om je perfectionisme voor goed te tackelen en het bedriegerssyndroom de kop in wordt gedrukt?
Laat mijn blog je motiveren om zelf aan de slag te gaan met je problemen. En lukt het je (nog) niet, dan ben je van harte welkom voor een gratis adviesgesprek.
Boek een GRATIS kennismaking. Wat ik leerde over hoe je praat over je gevoel en verbinding met je collega’s krijgt, geef ik met plezier door aan jou.
