Tips voor als je op je werk steeds op je hoede bent

Onveilige sfeer in je team? Herkenbaar: weinig mensen durven zich uit te spreken, fouten worden afgestraft en hulp vragen voelt riskant. In dit artikel lees je wat psychologische onveiligheid met je team dóét, hoe het werkt in je brein én drie praktische stappen om het tij te keren, zonder jezelf te verliezen.

Gevolgen van een onveilige sfeer in je team

Het is naar als je op je werk steeds op je hoede bent.

Noem eens een collega of manager van wie je rode vlekken van in je nek krijgt. Waar je heel onzeker van wordt of juist moordneigingen van krijgt. Of waar je altijd met een grote boog omheen loopt?

Niet zo moeilijk toch?

We kennen allemaal mensen die ons zo’n ongelofelijk k*tgevoel geven. Alsof we niks goed doen.

Ja, toch?

Dat heeft niet alleen invloed op hoe jij je voelt en wat je doet, maar de gevolgen voor je hele team zijn niet mis. Dat onderzocht hoogleraar Amy Edmondson aan de Harvard Business School. Deze zomer las ik haar veel geprezen boek ‘De onbevreesde organisatie’. Door haar sprekende voorbeelden zat ik er meteen in.

Ze schrijft over een bank waar mensen torenhoge doelen moesten halen. Dit zette hen aan tot frauderen. Ze openden massaal valse rekeningen om hun targets maar te halen. Over een vliegtuigcrash vertelt ze dat 583 mensen om het leven kwamen doordat de copiloot zijn baas niet durfde te overrulen. Die steeg zonder toestemming van de verkeersleiding toch op. Het toestel klapte in volle vaart op een ander taxiënd vliegtuig.

Edmondson ontdekte dat psychologische veiligheid dé hoofdvoorwaarde is om teamdoelen te halen. Wat kenmerkt nu zo’n cultuur:

Je mag anders zijn.
Je mag van alles vinden en voorstellen doen zonder dat je wordt afgeschoten.
Feedback krijgen en geven is oké, dat mag en kán gewoon.
Je mag fouten maken, sterker nog die worden gezien als kans om te leren.
Hulp vragen als je vastloopt voelt niet spannend. Je krijgt ook hulp als je er niet om vraagt.
Niemand op je werk ondermijnt je opzettelijk.
Het is veilig genoeg om een risico te nemen.
Jouw unieke kwaliteiten worden gezien en gebruikt.

Helaas zie ik vaak werksituaties waar het heel anders gaat. Je herkent het vast ook wel. Waar mensen acuut buikpijn krijgen of spanning voelen als ze hun manager zien of een mail van die vreselijke collega krijgen.

Dit doet me denken aan wat een klant me vertelde over zijn collega. Laten we hen Karel en Sandra noemen.

Karel: “Laatst had ik een fout gemaakt. Sprak Sandra me in het bijzijn van anderen op bestraffende toon aan. Ik voelde dat ik vuurrood aanliep en wist niet meer wat ik moest doen.”

Je zegt niets omdat het in je hoofd blokkeert.

Sandra, lees je mee?

Onveiligheid activeert het emotiegebied van je brein, de amygdala. Het deel van je hersenen dat verantwoordelijk is voor het bespeuren van gevaar. Een ander gedeelte van je hersenen, je prefrontale cortex, dat ervoor zorgt dat je over iets nadenkt, functioneert dan niet goed meer. Je emoties overrulen – als automatisch, zonder dat jij er invloed op hebt – je denkproces. Herken je dat je bij gevaar verstijft?

Als je bang op je werk bent, hou je je mond en stop je met experimenteren.

Het is gewoon heel naar om met mensen te werken die je afbreken. Zo onveilig. Je creatieve vermogens blokkeren. En ja, het is ook superlastig om nieuwe dingen te leren.

Erg toch?

Wil je je niet steeds bang zijn? Of wil je zelf wat doen aan die cultuur? Spannend. En een goed idee. Dan heb ik een paar tips voor je.

Tip 1 – Ben wie jij wil zijn

Wil je de cultuur op je werk veranderen? Dat begint zoals altijd bij jou. Je krijgt wie jij bent. Dus – het klinkt zo logisch – veroordeel de ander niet, maar probeer te ontdekken hoe het komt dat die ander reageert zoals hij reageert. Blijf vooral vriendelijk.

Ik snap dat je dit lastig vindt, zeker als je een hork van een collega of leidinggevende hebt. Waarvan je denkt… oh my god. Maar herinner je je Karel nog? Hij vertelde Sandra wat hij voelde, ook al vond hij dat ontzettend eng.

“Ik vind je stem bestraffend klinken. Het maakt me onzeker. Ik wil niet dat je me in het bijzijn van anderen corrigeert.”

Nee, het was geen fijn gesprek – het schuurde – én toch verbeterde hun samenwerking erdoor. Op een goede manier zeggen wat je denkt helpt. Als je deze handige voorbeeldzinnen uit mijn checklist gebruikt, krijg je een positief gesprek.

Wat kun je nog meer doen:

Vraag aan de collega’s die anders in hun werk staan dan jij hoe zij over jouw voorstel denken en schiet hun ideeën niet meteen af
Zeg het als je een fout maakt of iets lastig vindt. Dat is niet makkelijk, snap ik echt. Maar je opent er het hart van de ander mee.
Doe zelf ook niet aan blaming en shaming.
Collega’s die anderen helpen en zélf om hulp vragen worden als oprechter, warmer en zelfs als collegialer ervaren.
Vraag aan je collega’s hoe zij je zien en hoe veilig zij zich bij je voelen. Ja, dat is spannend. Ik weet het! Begin anders met iemand die je net genoeg vertrouwt.

Wat zeker helpt?

Durf de luis in de pels te zijn. Bespreek de dingen die spelen. Ja, het is een risico, maar als niemand zich uitspreekt, verandert er niets. Wat ik als teamcoach zie, is dat degenen die hun mond opendoen bijval krijgen. Ik zie mensen letterlijk een zucht van verlichting slaken als wat onbesproken is op tafel ligt.

Tip 2 – Gun jezelf een andere werkplek

Een onveilige werkomgeving VOELT gewoon niet fijn. Zelfs al kweek je een ongelooflijk dikke huid. Zo WIL je niet werken en leven. En het is ook superlastig om in een onveilige organisatie vooruit te komen.

Zoals het gaat, zuigt het plezier uit je. Er ligt iets beters voor je in het verschiet.

Zoek een organisatie die normen en waarden hanteert die wél bij je passen. Een plek waar het fijn toeven is en waar je opbouwend met elkaar omgaat.

Durf je je niet uit te spreken én ook niet een andere baan te zoeken? Misschien helpt mijn derde tip.

Tip 3 – Werk aan je zelfvertrouwen

Wellicht mis je op dit moment wat zelfvertrouwen. Door hoe het op je werk gaat, heeft je gevoel van eigenwaarde een flinke deuk opgelopen. Maar je hoeft niet negatief over jezelf te denken. En je capaciteiten in twijfel trekken? Daar help je jezelf niet mee. Je kunt zelfvertrouwen zien als een spier: door te oefenen maak je ‘m sterk. Bijvoorbeeld door toch juist datgene te doen dat je heel spannend vindt. Over zelfvertrouwen doorlezen? Dat kan hier.

Jij wil lucht op de werkvloer

Nu je dit hebt gelezen, weet je: in jouw organisatie zit het niet lekker.

Je herkent het gedoe.

Je wil het voor jezelf beter maken en zeggen wat gezegd moet worden, het liefst zonder bloedspatten.

Ik help jou het veilig te krijgen: warm, met humor en ja, soms een béétje frictie (zonder wrijving geen glans), maar altijd met heldere spelregels.

Je kunt me vragen als jouw coach (1-op-1 of teamcoaching) óf als spreker op jullie teamdag of event. Even sparren? Bel 06 33868922. Ik denk graag met je mee.